Việc xây dựng một chương trình học hay và chuẩn là việc không đơn giản. Hiện nay có nhiều phương pháp luận khác nhau được áp dụng và thử nghiệm cho việc xây dựng các chương trình dạy trực tuyến. Mô hình nổi tiếng nhất và đã được thử nghiệm trong số này là mô hình ADDIE.

Mô hình ADDIE cung cấp một khuôn khổ vững chắc để đào tạo con người bằng cách chia nhỏ chương trình học thành các giai đoạn nối tiếp nhau. Mỗi giai đoạn sẽ được hoàn thành và gói gọn lại trước khi bắt đầu phần tiếp theo, điều này giúp giảm thiểu những lỗi sai và việc phải làm lại những lỗi sai đó.

Bài viết này sẽ lần lượt đề cập tới những từng giai đoạn của mô hình ADDIE, mô tả và bàn luận cách chúng có thể được áp dụng để phát triển một khóa học eLearning hiệu quả như thế nào.

ADDIE là gì?

ADDIE là từ viết tắt của Analysis – Phân tích,  Design – Thiết kế, Development – Phát triển, Implementation – Thực hiện và Evaluation – Đánh giá. Đây là phương pháp lý tưởng để thiết kế các khóa học trực tuyến, kết hợp linh hoạt giữa phương pháp dạy học truyền thống và công nghệ nền tảng của elearning, với một phạm vi xác định rõ ràng và các kết quả đầu ra nhìn thấy được . Năm giai đoạn của ADDIE cụ thể bao gồm:

5 bước của quy trình ADDIE

Hãy cùng xem 5 bước của mô hình ADDIE một cách chi tiết hơn bằng cách ứng dụng ngay phương pháp này vào một khóa học thực tế làm ví dụ. Việc này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những gì cần thiết nên được hiểu và đề cập tới trong mỗi giai đoạn. Trước khi bắt đầu, chúng ta hãy cùng định hình xem khóa học hoàn chỉnh mà mình mong muốn có được sẽ như thế nào nhé.   

Bước 1: Phân tích – Analysis.

Trong bước này, chúng ta sẽ phân tích tất cả các yếu tố cần thiết để phát triển một khóa học phù hợp. Thực tế là không hề có một danh sách cụ thể nào quy định những gì cần được bao gồm trong giai đoạn này. Tuy nhiên, kết quả chung cuộc sẽ bao gồm:

• Mục đích: Các mục đích mà Tổ chức hoặc Thầy cô khi cung cấp khóa đào tạo là gì? Những điều này có thể được đặt ra bằng cách nhìn về chủ đề lớn/vấn đề lớn mà khóa học xác định sẽ đề cập tới và việc đào tạo của khóa học sẽ cung cấp các giải pháp để giải quyết các vấn đề đó như thế nào? Mục đích vì vậy chính là kết quả tổng thể mà bạn muốn đạt được sau khi nhân viên/ học sinh của bạn hoàn thành khóa học trực tuyến.

• Mục tiêu học tập: Bạn muốn học viên của mình có thể làm gì sau khi hoàn thành khóa học? Thiết lập mối liên hệ chặt chẽ giữa các mục tiêu của khóa học và các định nghĩa, khái niệm được sử dụng trong môi trường sống và làm việc, học tập thực tế để đảm bảo tính ứng dụng cao và chất lượng đầu ra của khóa học

• Kiến thức cập nhật hiện tại: Học viên đã có những kỹ năng hoặc kiến ​​thức gì trước khi tham gia học? Điều này cần được phân tích để tránh trùng lặp nội dung hoặc cung cấp thông tin thừa.

• Điều kiện tiên quyết: Học viên cần có những kỹ năng và kiến ​​thức gì trước khi tham gia khóa học, để khóa học có thể diễn ra hiệu quả?

• Các rào cản / vấn đề tiềm ẩn: Có bất kỳ rào cản nào đối với việc sử dụng eLearning làm phương thức truyền đạt không? Ví dụ: nếu các học viên đăng ký học mà lại không có quyền truy cập vào khóa học, buổi học trực tuyến, họ sẽ không thể tham gia khóa đào tạo được.

• Sự phụ thuộc: Có điều gì có thể khiến khóa học của bạn không được hoàn thành đúng hạn và trong ngân sách không? Sự phụ thuộc có thể bao gồm quyền tiếp cận với các thông tin cần thiết cho khóa học hoặc sự sẵn có của cơ sở hạ tầng CNTT do một bên thứ 3 không nằm trong sự kiểm soát trực tiếp của bạn.

Phân tích khóa học

Dưới đây là những gì có thể cung cấp cho giai đoạn phân tích cho khóa học mẫu được đề xuất ở trên mà chúng ta đã thấy:

Các đầu mục	Ví dụ
Mục đích	Giúp nhân viên chuyển sang làm việc tại nhà một cách hiệu quả và tối đa hóa năng suất thông qua việc sắp xếp các công cụ, không gian và sự thay đổi trong cách suy nghĩ khi làm việc từ xa.
Mục tiêu đào tạo	Người học sẽ có thể: • Tạo không gian làm việc phù hợp trong môi trường làm việc tại nhà • Lập kế hoạch và duy trì lịch làm việc thường xuyên • Xác định và ưu tiên chính xác các công việc hàng ngày và tối ưu hóa các nguồn lực của chúng để mang lại kết quả tốt cho công việc. • Hiểu tầm quan trọng của việc phát triển các thói quen hoặc lịch trình hàng ngày để hoàn thành ngày làm việc cho hiệu quả • Sử dụng phương pháp Kanban • Sử dụng kỹ thuật Pomodoro • Hiểu tầm quan trọng của việc đặt khung thời gian cho các cuộc trò chuyện trong công việc • Phát triển thói quen viết rõ ràng, ngắn gọn và không có biệt ngữ • Hiểu tầm quan trọng của việc lắng nghe đồng nghiệp chia sẻ một cách tích cực • Hiểu và tuân theo các quy tắc và văn hóa làm việc chung của doanh nghiệp
Kiến thức hiện có	Đây là một khóa học chung phù hợp cho tất cả nhân viên trong công ty, không yêu cầu kiến thức cụ thể từ trước.
Điều kiện tiên quyết	Truy cập Internet, máy tính cá nhân hoặc công ty hoặc thiết bị di động, truy cập vào mạng công việc.
Rào cản/ Khó khăn	Học viên sẽ cần kết nối internet ổn định và nhanh chóng để truy cập khóa đào tạo. Đây là điều kiện tiên quyết để có thể làm việc tại nhà.
Sự phụ thuộc	Hệ thống LMS để tạo khóa học và là nơi cho học sinh học tập

Bước 2. Thiết kế khóa học – Design the course

Bước này là phần chính khi xây khóa học truyền thống “offline”, nơi nội dung được vạch ra theo một trình tự nhất định. Trong giai đoạn này, chúng ta sẽ lập kế hoạch và nêu rõ những điều sau:

• Đề cương môn học: Mỗi mô-đun/chương, phần và bài tập sẽ có những yêu cầu cụ thể để đáp ứng các mục tiêu học tập cho học viên.

• Tài nguyên và các công cụ đa phương tiện: Các nội dung đa phương tiện và tài nguyên sãn có sẽ được sử dụng để bổ trợ cho lớp học trực tuyến, chẳng hạn như hình ảnh, đoạn hội thoại tường thuật, các hoạt động của khóa học và câu đố, bài kiểm tra.

• Nội dung: Nội dung của khóa học được xây dựng chi tiết bám theo đề cương khóa học.

• Đánh giá: Sự tiến bộ của từng học viên và hiệu quả chung của khóa học sẽ được đánh giá như thế nào sau khi khóa học kết thúc. Điều này có thể thể hiện dưới hình thức một cuộc khảo sát trực tuyến hoặc phản hồi trực tiếp qua email hay điện thoại.

Đề cương khóa học

Nếu bạn đã có một số mục tiêu học tập rõ ràng trong giai đoạn một, thì bước này của mô hình ADDIE sẽ rất dễ dàng. Trong khi ghi nhớ các mục tiêu học tập, hãy chia khóa học của bạn thành một hệ thống phân cấp nội dung. Cách tiếp cận tiêu chuẩn là chương> phần > bài. Tuy nhiên, có nhiều cách để phân chia một khóa học, vì vậy hãy chọn cách phù hợp nhất với bạn.

Ví dụ như khóa học mẫu của chúng ta, nội dung của khóa học bao gồm hai chương, mỗi chương được chia thành một số phần như sau:

Chương	Phần	Mục – nội dung chi tiết
Cách làm việc tại nhà và duy trì hiệu suất làm việc tốt	1.1 Giới thiệu
	1.2 Tạo không gian làm việc
	1.3 Duy trì giờ làm việc đều đặn
	1.4 Lên lịch cho ngày làm việc
	1.5 Đặt ra ưu tiên việc cần làm
	1.6 Lên deadline
	1.7 Kết thúc ngày làm việc bằng một thói quen
	1.8 Hay kỹ thuật giúp làm tăng năng suất công việc	Phương pháp Kanban Kỹ thuật Pomodoro
	1.9 Tự đánh giá	Phần trắc nghiệm kiểm tra nhanh
2. Cách duy trì mối quan hệ hiệu quả với đồng nghiệp	2.1 Giới thiệu
	2.2 Đặt khung thời gian cho cuộc trò chuyện của bạn
	2.3 Hãy ngắn gọn và chính xác.
	2.4 Lắng nghe tích cực và bày tỏ sự đồng cảm
	2.5 “Take it easy” – Bất đồng là chuyện nhỏ
	2.6 Tuân thủ các quy định chung và văn hóa làm việc của đội nhóm
	2.7 Tự đánh giá	Trắc nghiệm kiểm tra nhanh

Bảng phân cảnh

Bây giờ chúng ta đã thiết lập cấu trúc khóa học của mình, hãy cùng bắt đầu lập bản đồ các cảnh của khóa học, thường được gọi là bảng phân cảnh. Bảng phân cảnh là một bản thiết kế của khóa học phác thảo vị trí của văn bản, hình ảnh, các tương tác, điều hướng và các yếu tố khác sẽ được sử dụng trong khóa học trực tuyến. Ở giai đoạn này, bạn có thể không biết chính xác hình ảnh, văn bản, v.v. bạn sẽ sử dụng là gì, nhưng bạn nên có ý tưởng về những gì bạn muốn được hiển thị trong khóa học.

Bảng phân cảnh có thể được tạo thông qua một số cách; ví dụ, có thể là tệp Word, bản trình chiếu PowerPoint hoặc Figma. Bạn thậm chí có thể vẽ bảng phân cảnh của mình bằng tay nếu muốn, như trong ví dụ mẫu bên dưới.

Tuy nhiên, bất kể bạn sử dụng loại bảng phân cảnh nào, điều quan trọng chính là bạn có một bức tranh tổng quát về khóa học của mình mong muốn ở ngay trước mặt.

Đối với khóa học mẫu đang được sử dụng trong bài viết này, chúng ta cùng hướng tới một thiết kế đơn giản và dễ tiếp cận, dễ tạo, tạo nhanh và rõ ràng, Vì vậy bảng phân cảnh của chúng tả chỉ hiển thị những gì cần thiết, tiêu đề trên màn hình, văn bản và nội dung hình ảnh.

Kịch bản

Trong bước này, bạn cần tạo ra các câu chữ mà người học sẽ nhìn thấy trên các trang của khóa học. Để bài học thực sự hiệu quả, bạn nên cân nhắc những điều sau:

• Một ý chính cho mỗi phần trình bày. Người học sẽ dễ dàng tập trung hơn nếu có một ý nghĩ chính cần được hiểu trên mỗi bài học nhỏ. Để truyền tải tốt hơn ý tưởng của từng bài, bạn có thể sử dụng các định dạng nội dung khác nhau: bài ghi âm, video, đồ họa hỗ trợ và nhiều dạng khác nữa. Cắt bỏ những từ không cần thiết và tập trung vào những thứ cần thiết hơn. Ngoài ra, tránh viết dông dài để người học dễ đọc hơn. Mỗi dòng không được dài quá 40 ký tự.

• Có thể xem rõ ràng trên thiết bị di động: Hãy đảm bảo văn bản cũng như các mục nội dung khác hiển thị thật đẹp và rõ ràng trên khung hình nhỏ của máy tính bảng và điện thoại thông minh nhé

Nếu khóa học của bạn được tổ chức một cách phức tạp hơn, hoặc bạn có ý định bao gồm những phần lồng tiếng hoặc các bài giảng trực tiếp qua video (học trực tuyến), bạn sẽ cần chuẩn bị và viết một kịch bản tường thuật chi tiết buổi tường thuật đó sẽ diễn ra như thế nào. Trong trường hợp khóa học mẫu của chúng ta trong bài này, chúng tôi không cần những buổi học trực tuyến vì nội dung của khóa này sẽ sử dụng các câu chữ dạng văn bản đi kèm với hỗ trợ bởi hình ảnh trực quan.

Thương hiệu và phong cách của khóa học.

Bây giờ bảng phân cảnh và kịch bản của bạn đã sẵn sàng, đã đến lúc suy nghĩ về thiết kế nhận dạng của khóa học. Toàn bộ khóa học nên được thiết kế theo cùng một phong cách chung- điều này giúp cho sự cảm thụ và tiếp thu của người học. Bạn có thể tự quyết định phong cách cho riêng mình: chọn màu sắc, phông chữ và các mẫu bố cục và sử dụng chúng trong suốt khóa học. Tuy nhiên, nhiều công ty có sách hướng dẫn thương hiệu hoặc hướng dẫn phong cách đi cùng những hướng dẫn cụ thể để duy trì bản sắc chung của doanh nghiệp trên tất cả các khía cạnh của hoạt động, bao gồm cả việc đào tạo nhân viên.

Sách thương hiệu thường bao gồm:

• Phông chữ và kích thước phông chữ

• Nguyên tắc về màu sắc và nhãn hiệu

• Vị trí và kích thước hình ảnh

• Định dạng và độ phân giải hình ảnh

• Sử dụng giọng điệu và ngôn ngữ

Hướng dẫn có thể được định dạng qua tài liệu Word, PowerPoint hoặc được trình bày ở một số định dạng khác.

Đồ họa và đa phương tiện

Bước tiếp theo là tập hợp tất cả nội dung của bạn dựa trên bảng phân cảnh đã được tạo ở bước trước. Tìm tất cả các hình ảnh hoặc đồ họa phù hợp với phong cách thiết kế của bạn, thêm bất kỳ video clip nào bạn định sử dụng và ghi lại giọng nói từ phần kịch bản chuẩn bị sẵn của bạn, nếu cần.

Đối với khóa học demo trong bài viết này, tất cả những gì chúng ta cần làm là tìm một vài hình ảnh phù hợp minh họa cho việc ‘làm việc tại nhà’.

Bước 3. Phát triển – Develop

Trong giai đoạn này của mô hình ADDIE, chúng ta sẽ hiện thực hóa của những gì đã được lên kế hoạch trong giai đoạn Thiết kế.  Phần lớn giai đoạn này xoay quanh việc sản xuất khóa đào tạo sử dụng bất kỳ công cụ dạy trực tuyến nào được lựa chọn để sử dụng.

Có nhiều công cụ soạn thảo eLearning trên thị trường hiện nay. Một số ứng dụng có thể cần vài tháng để thành thạo, nhưng cũng có những ứng dụng có thể được sử dụng một cách dễ dàng – ngay cả khi bạn là người mới bắt đầu.

Chúng tôi đã tạo khóa học mẫu bằng EliteLearning Studio, đây là một công cụ soạn bài dễ sử dụng cho phép bạn xây dựng các khóa học và dạy trực tuyến. Tạo khóa học với Elitelearning cũng giống như tạo bản trên MsWord hoặc Powerpoint: bạn nhập văn bản và thêm hình ảnh hoặc video. Ngoài ra, trình soạn bài của EliteLearning còn có thể thêm bảng hỏi dạng trắc nghiệm, tự luận. Thiết kết thang điểm đánh giá học sinh cùng chế độ chấm điểm cập nhật tự động cho bài tập trắc nghiệm.Trong khóa học mẫu của bài viết này, chúng tôi tạo ra các bài trắc nghiệm để người học tự kiểm tra ở cuối mỗi hai chương. Việc này không những tạo ra sự tương tác mà còn tạo điều kiện cho việc theo dõi học tập. Vì mục đích này, chúng tôi đã chọn các câu hỏi trắc nghiệm đơn giản, ngắn gọn để người học tự đánh giá xem họ đã học những khóa học này như thế nào.

Đánh giá sơ bộ khóa học

Khóa học đã được tạo cần được đánh giá ở giai đoạn này để đảm bảo cho việc đáp ứng các mục tiêu của khóa học như đã xác định trong giai đoạn Phân tích.

Một phần của quá trình này phải là kiểm tra kỹ lưỡng khóa học elearning để đảm bảo rằng nó hoạt động như mong đợi. Việc thử nghiệm và kiểm tra này có thể được thực hiện bởi các thành viên trong nhóm tác giả nhưng lý tưởng nhất là những người dùng cuối, những người thực sự sẽ tham gia khóa học.

Bước 4. Thực hiện – Implementation

Đây là giai đoạn của mô hình ADDIE trong đó khóa học được khởi chạy.

Cách dễ nhất và thuận tiện nhất để cung cấp một khóa học là thông qua hệ thống quản lý dạy học (LMS – Learning Management System). Một LMS sẽ cho phép học viên của bạn truy cập khóa học bất kỳ lúc nào, từ bất kỳ thiết bị nào và cho phép việc tự động hóa nhiều bước cần thiết để phân phối đào tạo, chẳng hạn như lên lịch, lời mời tham gia, đăng ký vào lớp và lưu trữ kết quả kiểm tra.

Nếu bạn không có LMS, bạn có thể thử EliteLearning LMS, công cụ giúp cho việc thiết lập tất cả các quy trình đó trở nên dễ dàng.

Triển khai LMS

Để triển khai khóa học của chúng ta trên EliteLearning, chúng ta chỉ cần truy cập vào EliteLearning, đăng ký, đăng nhập và sử dụng các tính năng hữu dụng của Elite Studio.

Bước 5. Đánh giá

Sau khi triển khai khóa học, bạn nên thu thập phản hồi của người học để đảm bảo rằng các chương, bài trong khóa eLearning đáp ứng nhu cầu của tổ chức và người học, hoặc liệu rằng các chương này đã được trình bày một cách hiệu quả hay chưa? Tốt nhất là chúng ta nên coi giai đoạn cuối cùng này là một quá trình cải tiến liên tục được thực hiện.

Bạn có thể sử dụng các cuộc khảo sát trực tuyến để lấy phản hồi và học kinh nghiệm đào tạo từ cả người học và từ các bên liên quan trong việc quản lý lớp

Dưới đây là một số câu hỏi bạn có thể dùng để hỏi người tham gia khóa học:

• Tài liệu đào tạo có đáp ứng được mong đợi của bạn không?

• Bạn đánh giá thế nào về chất lượng của khóa đào tạo trên thang điểm từ 1 đến 5?

• Bạn đã học được điều gì hữu ích?

• Bạn có muốn giới thiệu khóa học cho đồng nghiệp của mình không?

• Điều gì có thể đã được cải thiện?

Khi người học tiến bộ trong suốt khóa học, hãy tiếp tục theo dõi các chỉ số và tham khảo các mục tiêu khóa học đã xác định ở bước đầu tiên. Dưới đây là một số câu hỏi để tự kiểm tra:

• Nội dung đào tạo của khóa học có đủ kỹ lưỡng không?

• Các mục tiêu của khóa học có đạt được không?

Ví dụ: việc lên lịch của nhân viên cho các cuộc họp hoặc cuộc trò chuyện trực tuyến đã được cải thiện chưa?

• Người học có hài lòng với khóa học không?

• Khóa học có được triển khai theo cách cho phép học viên truy cập nó một cách thoải mái không?

• Phong cách và thương hiệu của khóa học có phù hợp với kỳ vọng của các bên liên quan không?

• Tất cả người học đã đăng ký có hoàn thành khóa học không?

Sự tham gia của người học

Ngoài việc gửi các bản khảo sát phản hồi về khóa học, bạn có thể theo dõi học viên để đo lường mức độ tương tác của họ. Các hệ thống báo cáo LMS hiện đại, như EliteLearning LMS, cung cấp các chỉ số tương tác chứng minh mức độ tương tác của học viên với nội dung đào tạo. Điều này có thể rất hữu ích để đo lường mức độ thu hút và hữu dụng mà tài liệu của bạn đã cung cấp.

Tỷ lệ hoàn thành khóa đào tạo

LMS của bạn đo lường việc này cho bạn và cho phép bạn theo dõi tiến độ của học viên và tạo báo cáo hoàn thành một cách tự động, cũng như điểm đánh giá hoặc bài kiểm tra.

Câu hỏi thường gặp

Mô hình ADDIE có phải là phương pháp phát triển eLearning tốt nhất không?

Đây là một câu hỏi rất hay. Phương pháp tốt nhất là phương pháp phù hợp với bạn và tổ chức của bạn. ADDIE là một khuôn khổ rất hiệu quả và đã được thử nghiệm trong nhiều năm trên thế giới. Tuy nhiên, có một số loại dự án đào tạo khác sẽ phù hợp với một cách tiếp cận khác.

Ví dụ: các chương trình học vi mô – microlearning được xây dựng để phân phối trên thiết bị di động và thông qua nội dung dạng ngắn có thể được hưởng lợi từ cách tiếp cận lặp đi lặp lại nhiều hơn, chẳng hạn như mô hình Agile. Các phương pháp luận khác mà bạn có thể tham khảo như mô hình 70-20-10.

Các giai đoạn ADDIE có nên được hoàn thành theo thứ tự không?

Lý tưởng nhất là NÊN, vì đó là cách ADDIE được thiết kế. Việc thực hiện theo thứ tự đảm bảo sự bắt đầu và hoàn thành từng giai đoạn nhỏ để từ đó hoàn thiện một khóa học lớn.

Không có câu trả lời đúng hay sai cho điều này, nhưng trong thế giới thực, các giai đoạn của dự án không phải lúc nào cũng kết thúc gọn gàng trước khi giai đoạn tiếp theo bắt đầu, vì vậy bạn sẽ cần sử dụng phán đoán của mình ở đây.

Lời kết

Mô hình ADDIE là môt mô hình lý tưởng cho việc thiết kế các khóa học dạng hướng dẫn trên eLearning vì nó cung cấp một quy trình đơn giản mà tác giả hoặc nhóm phát triển có thể thực hiện theo trong khi cũng đảm bảo rằng những điều quan trọng không bị lãng quên hoặc bị bỏ qua.

Với việc đào tạo trực tuyến thường được cần nhanh chóng để đáp ứng với sự thay đổi của tổ chức, một mô hình hợp lý hóa giữ cho quy trình biên soạn nhất quán và minh bạch mang lại nhiều lợi ích.

Để bắt đầu tạo khóa học đầu tiên bằng ADDIE, bạn sẽ cần một công cụ soạn thảo tốt. Đừng ngần ngại tải xuống bản dùng thử miễn phí EliteLearning và bắt đầu tạo khóa học của bạn ngay hôm nay!